De dijk van de toekomst

Met het thema ‘Seeds of Change’ nodigt de Water Conference in New York de wereld deze week uit na te denken over innovatieve oplossingen voor waterbeheer. Nederland blijft onverminderd werken aan de slimme en duurzame versterking van haar dijken, met als doel deze steeds beter te laten samensmelten met de omgeving. Het project ‘Sterke Lekdijk’ van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, onderdeel van het landelijke Hoogwaterbeschermingsprogramma, is hiervan een treffend voorbeeld. Ontdek hoe onder de vleugels van een innovatief partnerschap de ambitie voor een emissieloze dijkversterking naadloos aansluit bij natuur- en recreatieontwikkeling.

Wie de kans krijgt een kijkje te nemen bij de werkzaamheden bij de Lekdijk, valt van de ene in de andere verbazing. Met een krachtige slag neemt de gele middelzware rupsgraafmachine van innovatiepartner en opdrachtnemer Mourik Infra geluidloos een hap grond uit de uiterwaarde om later de eerste kilometers bij het deeltraject Salmsteke te versterken. Bijzonder is dat dit imposante materieel volledig werkt op waterstof. Even verderop steekt een stuk van een kunststof damwand uit het zand, gemaakt van gerecycled kunststof. Voor de omgeving wel zo prettig, want hen blijven de trillingen en hinder van het aanbrengen van zware stalen damwanden bespaart.

Foto: Projectdirecteur Leon Nieuwland van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (links) en Reinoud van Oosten, divisiedirecteur Infrastructuur bij RPS met op de achtergrond de eerste contouren van de recreatieve invulling van de uiterwaarde.

“We volgen een programmatische aanpak waarin we als waterschap samenwerken met drie innovatiepartners verenigd in één team. Hierin werken vanaf de start van het project al op drie niveaus samen: in het directieteam, in het programmateam en op deelprojectniveau. Doordat we nu al samen aan tafel zitten, ontstaat er een ander speelveld. Met veel aandacht voor sociale- en procesinnovatie”, verklaart Nieuwland deze gekozen Europese aanbestedingsvorm van innovatiepartnerschap.

Bij zo’n partnerschap koop je iets in dat nog niet kant-en-klaar verkrijgbaar is op de markt. Er is dus eerst ontwikkeling nodig. In het geval van de Lekdijk gaat het hier bijvoorbeeld om innovatieve dijktechnieken die wel al op pilotschaal zijn ontwikkeld, maar nog niet zijn toegepast op grote schaal.

Een voorbeeld van zo’n ingreep is een Prolock Delta Filterscherm. Deze kunststof damwanden laten kwelwater door, maar voorkomen tegelijk het wegspoelen van het zand onder de dijk (piping), zodat deze zijn stabiliteit behoudt. Door de verticale plaatsing hebben de schermen weinig ruimte nodig en blijft de impact op de omgeving beperkt. Ongeacht de stand van rivierwater of zeespiegelstijgingen blijft het werkingsprincipe van deze oplossing intact, waardoor het bestendiger is tegen veranderingen, zoals klimaatverandering of hoogwatergolven.

Foto: Impressie van het gerecycled kunststof Prolock Delta Filterscherm dat kwelwater door laat, maar tegelijk het wegspoelen van het zand onder de dijk (piping) voorkomt, zodat deze zijn stabiliteit behoudt.

Voor deze laatste stap heb je aannemers nodig die durven vernieuwen en investeren. Een van de die innovatiepartners is Mourik Infra. Naast het mede-ontwikkelen van de reeds genoemde kunststofdamwand, hebben zij in eigen huis een omgebouwde rupsgraafmachine op honderd procent waterstof gecreëerd die minimaal acht uur op een dag zijn werk kan doen.

De aannemer krijgt binnen de ‘Sterke Lekdijk’ de kans dit soort innovaties in de praktijk te ontwikkelen en uit te proberen. De investering die zij hiervoor hebben gedaan, mogen zij in de komende zes jaar dat het project duurt afschrijven. Mourik Infra is overigens niet de enige aannemer die hier bewust bezig is met het milieu. Zo zet innovatiepartner Van Oord haar elektrisch hydraulische graafmachine in.

Na een jaar bewijst het project dat het met deze aanpak op de goede weg is. Door meer dan 13.500 kuub grond te hergebruiken voor het versterken van de dijk, zijn er omgerekend 675 vrachtwagenritten bespaard. Het gebruik van emissieloos materieel resulteert in een CO2-reductie van 93 procent in vergelijking met traditionele fossiele methoden. “Natuurlijk is honderd procent reductie ons streven, maar dankzij dit soort programma’s zullen de ontwikkelingen zeker blijven doorgaan”, weet Nieuwland.

Foto: Het gebruik van emissieloos materieel, zoals deze waterstofkraan van Mourik Infra, resulteert in een CO2-reductie van 93 procent in vergelijking met traditionele fossiele methoden (foto Mourik Infra).

Bij innoveren hoort volgens Van Oosten ook het besef dat niet alles altijd lukt. Naast productinnovatie is sociale innovatie daarom minstens zo belangrijk. Het gaat daarbij om het creëren van een veilige omgeving waarin transparantie ontstaat en men gezamenlijk verder kan komen. “Je streeft naar een bedrijfscultuur waarin je mensen stimuleert om, ondanks teleurstellingen, door te blijven gaan en elkaar aan te spreken op het gewenste gedrag. Dat is ook wat leiderschap inhoudt.”

“Onze programmamanager benadrukt elke dag weer dat het een keuze is om het innovatiepartnerschap te laten slagen”, voegt Nieuwland toe. Dan graaft de grijparm van de rupsgraafmachine met een ferme zwaai de laatste hap grond uit de uiterwaarde. Aan deze kraanmachinist zal het in ieder geval niet liggen.

Meer informatie

RPS thuis in de inrichting én het beheer van stad, land, water, kunstwerken en infra. Wij werken aan de veiligheid en bereikbaarheid van Nederland. Lees er meer over op de dienstenpagina van waterbouw en waterveiligheid.