Natuurbruggen: Gaan mens en dier samen?

Nederland beschikt over meer dan 70 natuurbruggen, waarvan er een aantal is opengesteld voor mensen. Leuk voor ons, maar wat betekent dit voor het gebruik en passeergedrag van de dieren? Hoewel deze vraag in binnen- en buitenland nog maar beperkt is onderzocht, geeft de monitoring bij Natuurbrug Laarderhoogt nu wel interessante resultaten.

Het is inmiddels alweer vijf jaar geleden dat Natuurbrug Laarderhoogt officieel geopend werd. De verbindingsroute is al volop in gebruik. Zowel dieren als mensen weten het Gooise paradepaardje te vinden. Het is namelijk één van de natuurbruggen die ook is opengesteld voor wandelaars, fietsers en ruiters. Zo op het eerste oog lijkt alles tussen mens en natuur pais en vree. Toch is er nog maar weinig bekend over de invloed van dit menselijk medegebruik op de diersoorten die de natuurverbinding benutten als oversteekroute.

Tot dusverre is dit in het Gooi op slechts één natuurbrug, Natuurbrug Zanderij Crailoo, onderzocht. En er loopt een vergelijkbare zevenjarige studie op de natuurbruggen Zwaluwenberg en Hoorneboeg. Ook buitenlands onderzoek brengt tot dusverre nog weinig kennis over de effecten van de menselijke medegebruikers.

Het onderzoeksteam richtte zich primair op de doelsoorten ree, das en boommarter. Een jaar lang zijn hun bewegingen 24 uur per dag nauwlettend vastgelegd. Dat gebeurde met digitale fotocameravallen met infrarood- en bewegingssensor. Zeker bij dieren is dan vooral de reactietijd van belang. “De camera’s die we voor dit onderzoek gebruikten behoren tot de snelste cameravallen die beschikbaar zijn op de markt”, weet de betrokken ecoloog Martin Waanders die de monitoring destijds vanuit RPS uitvoerde.

Hij legt uit: “De camera maakt tien opnamen direct na elkaar op het moment dat een passerend dier de cameraval activeert. Dit maakte het mogelijk om diverse kenmerken van de observatie goed vast te leggen, zoals diersoort, de richting en manier van lopen en het gedrag.”
Dat leverde soms komische beelden op. “Soms viel hun oog op de camera en inspecteerden ze deze van dichtbij. Al negeerden de meeste dieren de camera’s”, aldus de ecoloog.

Uit de onderzoeksresultaten kan geconcludeerd worden dat vooral de ree, vos en haas zich niet laten afschrikken door de menselijke medegebruiker. “Of het nu wel of niet druk is met mensen, we zien dat in de passage-aantallen niet terug”, schetst Edgar.
“Wel merken we een belangrijk effect op het tijdstip van passeren van reeën. Op drukke dagen maken deze dieren pas later op de avond de oversteek”, aldus Edgar, die dit effect niet constateerde bij de soorten vos en haas. Voor de overige diersoorten kon dit niet worden onderzocht, omdat het aantal registraties te gering was voor een gedegen statistische analyse.

Kortom, het onderzoek wijst uit dat natuurbruggen ook in verstedelijkt gebied functioneel kunnen zijn. Want de effecten van de medegebruikers lijken dus mee te vallen. Wat betekent deze uitkomst voor de terreinbeheerder in de praktijk?
Poul legt uit: “De inpassing van recreatie op een natuurbrug kan overwogen worden als een weg ook voor de recreatie een barrière vormt. In stedelijk gebied, zoals in het Gooi, ontstaat deze maatschappelijke wens al gauw. Recreatief medegebruik van een natuurbrug kan dan bijdragen aan acceptatie en realisatie van natuurbruggen in verstedelijkt gebied en vergroot de aandacht voor natuur(herstel).”

“Met dit onderzoek in de hand is het beter uit te leggen aan bewoners in de omgeving dat investeren in een natuurbrug ook in stedelijke omgeving absoluut de moeite waard is en écht kan bijdragen aan versterking van de natuur”, besluit de beleidsadviseur van het Goois Natuurreservaat.